PAŁAC WIERUSZ-KOWALSKICH W BRWINOWIE
Brwinów – miasto w Polsce, w województwie mazowieckim, w powiecie pruszkowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej. Brwinów jest położone 25 km od centrum Warszawy. Miasto wchodzi w skład aglomeracji warszawskiej i powiatu pruszkowskiego. Miasto liczy ok. 14 tyś mieszkańców.
Historia Brwinowa https://www.brwinow.pl/o-brwinowie/historia-brwinowa.html
Pierwszym właścicielem majątku (terenu) był Tadeusz Wierusz-Kowalski (1870-1928) https://wierusz.net/rodzina-w-k-i-przyjaciele/linia-tadeusza-wierusz-kowalskiego-1/który w roku 1909 nabył od Stanisława Lilpopa 1692 morgi (teren na północ od toru kolejowego) za sumę 114 000 rubli srebrnych łącznie z zabudowaniami mieszkalnymi i gospodarczymi Obywatel Tadeusz Wierusz-Kowalski (akt hipoteczny z dnia 25 sierpnia 1909 r., dz. II, protokół 8, tom IV). Informacja wg tekstu Aleksandry Pachnik – Miesięcznik Lokalny „Linia” 16-02- 2016
Pałac w Brwinowie Tadeusza Kowalskiego zakończono (stan surowy) w 1910 roku. Zbudowany go w/g projektu znanego inżyniera architekta Stanisława Grochowicza, współpracownika znanego architekta warszawskiego Marconiego. Grochowicz był jego asystentem m.in. przy budowie hotelu „Bristol”, przy budowie domu Towarzystwa „Rosja”, Banku Wilhelma Landau przy ulicy Senatorskiej w Warszawie, oraz wielu, wielu innych. W roku 1911 pałac ukończono całkowicie, ale rodzina wprowadziła się do niego dopiero w 1912. Do tej pory Kowalscy zamieszkiwali w drewnianym dworku, tuż przy parku, przy ul. Biskupickiej 5, a zimą, w swoim mieszkaniu w Alejach Ujazdowskich, za Placem Trzech Krzyży. Źródło: Archiwum Grzegorza Przybysza – historyka, członka Towarzystwa Przyjaciół Brwinowa.
Otoczenie pałacowo-parkowe zaprojektował w 1911 roku inżynier architekt Franciszek Szanior, autor wielu projektów pałacowo-parkowych,m.in. w Ciechocinku, Opinogórze, Zurne, Krasne, w Złotym Potoku i Spale. Mało kto wie że Szanior zaprojektował również główne wejście do parku (to przy tunelu) wraz z dwoma murowanymi portami i kutą, żeliwna bramą, oraz vis a vis pałacu – dużą fontannę otoczoną ozdobnym basenem.
Źródło: Archiwum prywatne p. Grzegorza Przybysza
Podczas walk pod Brwinowem we wrześniu 1939 r. w pałacu mieścił się szpital polowy wojsk polskich. W okresie okupacji pałac i majątek Brwinów zostały przejęte przez niemiecki Zarząd Majątków Ziemskich. Na terenie parku pałacowego znajduje się symboliczny górb działaczy podziemia którzy zostali zamordowani przez policję niemiecką Schutzpolitzei, i tam pochowani a w 1947 r. ekshumowani. Byli to członkowie AK odpowiedzialni m.in. za obsługę tajnego lądowiska w Salinie. W tym dowódca kompanii „Brzesinka” kpt Henryk Walicki ps Twardy (rostrzelany w lutym 1944 r. w lesie w Otrębusach. Miejsce kaźni znajodwało się w przylegającym do parku Pałacu Tobolków. Więcej informacji nt tego miejsca i wydażeń na stronie 22 publikacji „Miasto Brwinów 60 lat minęło” pod redakcją Mirosławy Kosiaty https://mbc.cyfrowemazowsze.pl/Content/72759/00078642-Miasto%20Brwinow%2060lat.pdf
Jan Tobolko był obywatelem amerykański, dyrektorem American Express Bank który wyjechał do USA w 1941 roku.
Po wojnie właścicielem pałacu i majątku rolnego była Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego. W 1949 r. została tu przeniesiona Katedra Ogólna Hodowli zwierząt przy Wydziale Rolnym SGGW. W 2001 r. SGGW zakończyła swoją działalność dydaktyczną w Brwinowie, a zabytkowy pałac (wpisany do rejestru w 1981 r.) zaczął podupadać.
W 2015 r. po wielu latach starań, gmina Brwinów kupiła od SGGW pałac wraz z otaczającym go terenem o powierzchni 7,77 ha. Gmina Brwinów podjęła działania zmierzające do rewitalizacji pałacu. Prace zakończone w 2022 r. objęły zarówno wnętrze, jak i budynek z zewnątrz.
Opis
Pałac stał się nowoczesnym i funkcjonalnym miejscem zachowując swój zabytkowy charakter. Jest siedzibą Gminnego Ośrodka Kultury w Brwinowie i służy mieszkańcom jako przestrzeń do działań i wydarzeń artystycznych. W budynku znajdują się m.in. studio nagrań, pracownia ceramiki, pracownia stolarstwa, pracownia fotograficzna, pracownie plastyczne i pracownie muzyczne. Sala wykładowa wraz z przestronną galerią umożliwia organizację koncertów i wydarzeń dla większej liczby osób. W eleganckich i przestronnych wnętrzach pałacu odbywają się zajęcia artystyczne i edukacyjne, a także wydarzenia kulturalne.




















