LINIA MATEUSZA WIERUSZ-KOWALSKIEGO
Mateusz Wierusz-Kowalski
ur. 1808 w Książu Wielkim z rodziców Mariana i Salomei Piotrowskich.
Zm. 1866 w Warszawie
Małżonka: Józefa Lipińska 1824-1913
Syn: Tadeusz 1841-1904
Córka: Józefa „Józia” Teodora 1853 – 04.1857
1 Tadeusz Wierusz-Kowalski
Tadeusz Wierusz-Kowalski urodził się w w Lewicpolu (ob. Warszawa), 31 grudnia 1841 roku. Był synem Mateusza i Józefy z Lipińskich. Po ukończeniu szkoły średniej uczęszczał do Instytutu Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa na Marymoncie. Uczelnia ta została utworzona w 1816 roku przez Stanisława Staszica jako tzw. Szkoła Agronomiczna. Po ukończeniu studiów wyjechał na praktykę do szkolnego majątku. Następnie kontynuował studia rolnicze w Niemczech na Uniwersytecie w Getyndze.
W 1862 roku powrócił do kraju i otrzymał nominację profesorską w Instytucie Politechnicznym Rolniczo-Leśnym w Puławach, gdzie wykładał w latach 1869–1872. Po likwidacji Instytutu pracował w Towarzystwie Kredytowym Ziemskim. Był inicjatorem stacji doświadczalnej w Sobieszynie, a także szkoły rolniczej w Brzozowej. Opublikował m.in. Uprawa szczegółowa roślin gospodarczych (1885).
W 1865 roku poślubił Julię Nepomucenę Wasilewską, z którą miał dwóch synów: Józefa i Tadeusza oraz cztery córki: Anielę (ok. 1868–1895), Marię (ur. ok. 1870), Józefę (ur. ok. 1870) i Joannę (ok. 1870–1874).
Około 1874 roku, po zakończeniu działalności w Instytucie w Puławach, kupił folwark Olbięcin pod Kraśnikiem.
Zmarł 20.01.1904 roku w Konopnicy i został pochowany w grobie rodzinnym na Starych Powązkach w Warszawie.
3 Tadeusz Wierusz-Kowalski urodził się 21.10.1870 r. w Oblęcinie jako syn Tadeusza i Julii Nepomuceny z Wasilewskich Wierusz-Kowalskiej. Kontynuował rodzinne tradycje rolnicze.
Kierował firmą Towarzystwo Akcyjne Tadeusz Kowalski i Trylski specjalizującą się w produkcji i imporcie oraz sprzedażą urządzeń rolniczych oraz importem samochodów osobowych. https://wierusz.net/rodzina-w-k-i-przyjaciele/kowalski-trylski/
W 1909r. od Stanisława Lilpopa nabył część majątku Brwinów gdzie w roku 1911 r. rozpoczęła się budowa pałacu. Więcej informacji nt pałacu i jego historii znajdziesz na stronie https://wierusz.net/rodzina-w-k-i-przyjaciele/palac-w-brwinowie-cloned-5025/
Żoną Tadeusza była Wiktoria z domu Szymańska 1878-1928. Z tego związku narodziła się w 1900 w Brwinowie? (źródło Miniakowski) córka Józefa Zofia która w 1921 wyszła za mąż za Mieczysława Michelsona.
Tadeusz Wierusz-Kowalski zmarł 2.10.1928 w Brwinowie i został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
2. Józef Wierusz-Kowalski urodzony 16 marca 1866 w Puławach.
Był synem Tadeusza Wierusz-Kowalskiego (1841−1904), profesora Akademii w Instytucie Politechnicznym i Rolniczo-Leśnym w Puławach i właścicielem majątku Olbięcin oraz Julii Wierusz-Kowalskiej z Wasilewskich. W wieku 15 lat przeniósł się do Warszawy, gdzie uczęszczał do Gimnazjum Realne J. Pankiewicza. Po zdaniu egzaminu dojrzałości podjął studia nauk matematycznych i fizycznych na Uniwersytecie Warszawskim, jednak po roku (1887) przeniósł się na Uniwersytet w Getyndze, gdzie podjął studia fizyczne m.in.u Roentgena. Zajmował się początkowo własnościami szkła, w tym jego wytrzymałością. W 1889 przedstawił pracę doktorską „Untersuchungen über die Festigkeit des Glases” – „Badania wytrzymałości szkła”. Następnie pracował w Berlinie i Würzburgu, a od 1891 na Politechnice w Zurychu, skąd w 1892 przeniósł się na Uniwersytet w Bernie, gdzie habilitował się jako docent fizyki i chemii fizycznej. W 1894 przyjął propozycję zorganizowania wydziału nauk matematycznych i przyrodniczych na Uniwersytecie we Fryburgu w Szwajcarii. Za badania w dziedzinie fizyki Józef Wierusz-Kowalski otrzymał liczne nagrody nadawane przez uznane placówki naukowe w tym Uniwersytet Harwardzki.
W 1894 r. w Paryżu podczas jednego ze spotkań u Józefa Wierusz-Kowalskiego Maria Skłodowska poznała Piotra Curie.
<<Nastąpiło ono z inicjatywy profesora fizyki Uniwersytecie we Fryburgu Józefa Wierusza-Kowalskiego, którego żonę poznała ongiś u państwa Żuławskich jeszcze jako młodą pannę. Właśnie w podróży ślubnej przybyli oni do Paryża, gdzie profesor miał wygłosić serię wykładów i wziąć udział w kilku posiedzeniach Towarzystwa Fizycznego. Odszukawszy zaraz po przyjeździe Marię serdecznie ją wypytywał o jej studia ona zaś zwierzyła mu się z największego swego kłopotu w tej chwili. Oto mianowicie Towarzystwo Wspierania Przemysłu Krajowego, zamówiło u niej pracę o właściwościach magnetycznych różnych gatunków stali. Rozpoczęła ją w laboratorium profesora Lipmanna, lecz niestety brakło tam miejsca na liczne niezbędne przy tym analizy i na segregowanie próbek. Maria była w prawdziwym kłopocie gdzie dalej prowadzić badania. Mam pomysł rzekł profesor Kowalski po chwili namysłu, znam tu młodego uczonego wielkiej miary który pracuje w Szkole Fizyki i Chemii Przemysłowej przy ulicy Lemans może on wie o jakimś odpowiednim pomieszczeniu, w każdym razie coś pani doradzi, niech Pani wstąpi do nas jutro na herbatę poproszę go żeby zaszedł, zna Pani chyba jego nazwisko to Piotr Curie. W ciągu wieczoru który spędzili wspólnie u Kowalskich, nawiązała się między francuskim fizykiem a polską studentką mieć szczerej wzajemnej sympatii. Piotr Curie był pełen szczególnego wdzięku na które składała się powaga i jakby trochę niedbała łagodność. Wysoki i w bardzo osobisty sposób wytworny mimo ubrań zbyt luźnych nie modnie skrojonych miał twarz o regularnych>> Maria Curie, biografia autorstwa córki Marii – Ewy Curie, Wydawnictwo: W.A.B. Rozdział 10 – Piotr Curie. Z Marią Skłodowską-Curie Józef W-K urzymywał stały kontakt w późniejszym czasie. Swiadczy o tym korespondencja znajdujaca się we Francuskich Archiwach Narodowych.
Objął tam katedrę fizyki, a w roku akademickim 1897−98 piastował funkcję rektora. Jego główną dziedziną badań była luminescencja mieszanin ziem rzadkich ze związkami metali alkalicznych pod wpływem promieniowania nadfioletowego i promieniowania katodowego, a także fosforescencja związków ziem rzadkich i związków organicznych, w 1910 odkrył zjawisko tzw. fosforescencji postępowej. Za prace w tej dziedzinie wyróżnił go w 1912 Uniwersytet Harvarda. Ponadto zajmował się doświadczeniami z wyładowaniami elektrycznymi. Jego asystentem we Fryburgu był Ignacy Mościcki. W 1903 r. urodził mu się syn Michał, późniejszy wiceminister rolnictwa 1938-1939 r.
Po wybuchu wojny światowej został jednym z założycieli Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce w Vevey, wraz z I. Paderewskim, H. Sienkiewiczem i in. Członek redakcji wydawanej w Szwajcarii Wielkiej encyklopedii powszechnej. W 1916 roku był członkiem Zarządu Towarzystwa Polskiej Macierzy Szkolnej. Po polonizacji Uniwersytetu Warszawskiego, w 1917 powrócił do kraju by zorganizować katedrę fizyki na UW. W 1919 został mianowany profesorem Politechniki.
W 1919r. za namową Ignacego Paderewskiego, Józef Wierusz-Kowalski wstąpił do służby dyplomatycznej II Rzeczypospolitej. 1 lipca 1919 mianowany posłem nadzwyczajnym i ministrem pełnomocnym przy Stolicy Apostolskiej. 19 października 1921 mianowany posłem RP w Hadze, którym pozostawał do 1 grudnia 1924. Tego dnia objął funkcję posła RP w Wiedniu, którą sprawował do 30 września 1926. 21 października 1926 został posłem RP w Ankarze.
Józef Wierusz-Kowalski był członkiem Komisji Współpracy Intelektualnej Ligi Narodów (w miejsce Marii Skłodowskiej-Curie). Źródło: Biogram Józef Wierusz-Kowalski – Gigańci Nauki Andrzej Kajetan Wróblewski https://gigancinauki.pl/gn/biogramy/82555,Kowalski-Wierusz-Jozef.html Wikipedia, Wielka genealogia Minakowskiego, inne.
Zmarł 30 listopad 1927r. w Ankarze.
Pierwszą żoną była Celina Elżbieta Wierusz-Kowalska z domu Gosiewska (1871-1896) drugą Leaonia Wierusz-Kowalska z domu Rostworowska (1871-1946) córka Stefana i Marii z Glogerów z którą miał pięcioro dzieci:
Tadeusz (1901–1958), męża Ewy Afry Ciecierskiej (córki Stefana i Marii z Doria-Dernałowiczów)
Michał (1903–1992), męża Krystyny hr. Żółtowskiej (córki Jana i Ludwiki z hr. Ostrowskich)
Marię Anielę (1904–1985), żona Iva Malleta
Józef (1907–1987), mąż Neny d’Elbée (wdowy po Tomaszu hr. Sobańskim) -> Michał 1942-?? Michele Gentet -> Beatricze Wierusz-Kowalska, Jadwiga, Helena
Jan Kanty (1912–2000), mąż Teresy Staniec, córka Monika S.
Źródło: Biogram Józef Wierusz-Kowalski – Gigańci Nauki Andrzej Kajetan Wróblewski https://gigancinauki.pl/gn/biogramy/82555,Kowalski-Wierusz-Jozef.html Józef Wierusz-Kowalski wspomnienia pośmiertne Leon Klecki Warszawa 1929, Wikipedia, Wielka genealogia Minakowskiego, Maria Curie, biografia autorstwa córki Marii – Ewy Curie, Wydawnictwo: W.A.B, inne.
4. Tadeusz Wierusz-Kowalski urodził się 29 listopada 1901 we Freiburgu. Jako syn Józefa i Leokadii z Rostworowskich. Wicekonsul w Strasburgu. Pierwszy sekretarz Ambasady Polskiej w Paryżu. Następnie radca w Paryżu i Lizbonie. W Londynie przy gen. de Gaulle, potem przy królu greckim. Równocześnie dyrektor Biura Szyfrów. Od roku 1944 konsul generalny przy Kwirynale. Odznaczony Orderem Odrodzenia Polski (kawalerskim) przed 1939 r.
Żona – Ewa Afra Wierusz-Kowalska z d. Ciecierska, ślub 1930r.
Tadeusz Wierusz-Kowalski zmarł 27 kwietnia 1958 w Madrycie Hiszpania.
Historia Tadeusza Wierusz-Kowalskiego jego żony Ewy i przybranej córki Łucji przedstawiona w powieści Stulecie Winnych jest fikcją literacką, bardzo luźno związaną z faktami w celu uatrakcyjnienia faubuły.
5. Michał Wierusz-Kowalski urodził się we Fryburgu 13.03.1903 jako syn Józefa Wierusz-Kowalskiego i Leonii z hr. Rostworowskich, brat Tadeusza (1901–1958), Marii Anieli (1904–1985), żony Iva Malleta, Józefa (1907–1987), męża Neny d’Elbée (wdowy po Tomaszu hr. Sobańskim), Jana Kantego (1912–2000), męża Teresy Staniec. W 1925 r. ukończył studia z agronomii w prestiżowym Narodowym Instytucie Agronomicznym – Institut National Agronomique w Paryżu.
26.08.1930 r. Michał Wierusz-Kowalski poślubia Krystynę hr. Żółtowska 1907-2001 (córkę Jana i Ludwiki z hr. Ostrowskich)
Z tego związku rodzą się kolejno:
1. Jerzy 1930-1990 – X
2. Elżbieta 1933-?? – X
3. Tomasz 1933-2003 – X
4. Benedykt 1934 – Claude Brunhes
5. Teresa „Renia” 1936-?? – Alois Schacher
6. Andrzej 1938-?? – Genevieve Dauchez
Od 15.11.1934 zamieszkuje w pałacu rodzinnym w Brwinowie. 27.09.1927 został przydzielony do 27 Pułku Ułanów gdzie uczestniczył w obozie szkolnym kawalerii którą ukończył z wynikiem b. dobrym 29.09. 1928r w stopniu Starszego Wachmistrza Podchorążego.
Wiceminister rolnictwa i reform rolnych 1938-1939 r.
W 1938 r. Michał Wierusz-Kowalski obejmuje tekę Wiceministra Rolnictwa i Reform Rolnych w rządzie Felicjana Sławoja Składkowskiego gdzie pod przewodnictwem ministra rolnictwa Juliusz Poniatowski jest odpowiedzialny za reformy finansowo-podatkowe. Po klęsce wrześniowej Michał Wierusz-Kowalski przedostaje się do Wielkiej Brytanii, gdzie wstępuje do RAF. Służy w 305 Dywizjonie Bombowym „Ziemi Wielkopolskiej i Lidzkiej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego” w randze Kapitana – Flight Leutnant – Kapitan źródło Lista Krzystka https://listakrzystka.pl/?s=wierusz-kowalski+micha%C5%82
GRUNT TO SZCZĘŚLIWA GWIAZA – Michał Wierusz-Kowalski – Wspomnienie z 5-6 08. 1941 wydrukowane w „Skrzydlata – Wiadomości ze świata” – Pisma żołnierzy Polskich Sił Powietrznych 1940-1945. Źródło: Instytut Polski i Muzeum gen. Sikorskiego – strona 37 https://pism.org.uk/img/archiwum/dokumenty/LOT/LOT_A_R5_037_08a.pdf
W 1942 Konsul Generalny Rządu na Uchodźtwie w Nairobi. Uczestniczył w pomocy dla uchodźców polskich w tym i pochodzenia żydowskiego którzy w 1940-1941 przez Cypr trafili do Mozambiku.
W randze Kapitana zostaje wysłany przez Ministerstwo Skarbu Rządu RP na uchodźctwie z misją specjalną do Gambii i Senegalu w celu odzyskania od władz francuskich (Vichy) polskiego złota wywiezionego z Polski.
<<Ponieważ inwigilowany przez policję i złożony tropikalną chorobą dyrektor Michalski ma w Dakarze ograniczone możliwości działania, zadanie zweryfikowania tych informacji bierze na siebie 37-letni kapitan Michał Wierusz-Kowalski, wysłany przez Ministerstwo Skarbu z misją specjalną do brytyjskiej Gambii. Już w listopadzie 1940 roku zaczyna budować siatkę kurierów, którzy dobrze znają słabo jeszcze strzeżone szlaki między Gambią i Senegalem i mają kontakty po drugiej stronie granicy. W lutym 1941 roku udaje się nawiązać przez agentów kontakty w Kayes>>
Fragment artykułu p. redaktora Andrzeja Fedorowicza – Focus Historia 2016 r. cały artykuł: https://www.focus.pl/artykul/polskie-zloto-dla-zuchwalych-senegal
3 XI 1944 w proteście przeciw dymisjowaniu gen. Sosnkowskiego ze Stanowiska Naczelnego Wodza spoliczkował Raczkiewicza, po czym oddał się w ręce adiutantów, Dzienniki czynności Prezydenta RP Władysława Raczkiewicza. Źródło: http://baza-nazwisk.de/suche.html?data=28809 oraz Jerzy Kirszak – Nowa biografia generała Kazimierza Sosnkowskiego Przegląd Historyczno-Wojskowy 12 (63)/1 (234), 163-179 2011.
Po wojnie Michał Wierusz-Kowalski pozostał na Zachodzie gdzie pełnił funkcję przedstawiciela Towarzystwa Ubezpieczeniowego Lloyda w Szwajcarii, kierownik budowy szpitali w puszczy nad Amazonką, współpracuje z Komitetem Pomocy Polakom we Francji.
Zmarł 16.07.1992 w Saint-Mards-en-Othe – Francja
Józef Wierusz-Kowalski, syn Józefa i Leonii z Rostworowskich, urodził się dnia 12 VII 1907 w Portalban (Szwajcaria), zmarł 16 I 1987.
Żona (ślub: około 1930) Joanna «Nena» d’Elbée 1910-1993, (Rodzice : Jan d’Elbée 1881-1966 & Izabela Arcos Cuadra 1887-1961) ,
Dzieci:
Gabriela Wierusz-Kowalska żona Alfreda Dufour 1938
Michał Wierusz-Kowalski 1 żona Michele Gentet 1940 2 żona Daniele Binggeli
