Janusz Julian Wierusz-Kowalski, pseud. Roman działacz społeczny, harcmistrz, przewodniczący ZHP . Urodził się 17 IV 1905 w Cumeniu w pow. łuckim. Był synem Dominika Wacława (mierniczego) i Eugenii Pauliny z Lisieckich. W l uczęszczał do Gimnazjum im. Władysława Jagiełły w Płocku, gdzie w 1925 r. uzyskał świadectwo dojrzałości. W 1928 r. podjął studia w Wyższej Szkole Handlowej w Warszawie, ale przerwał je z powodu trudności materialnych. Pracował jako dyrektor biura Związku Ziem Górskich Tow. Przyjaciół Huculszczyzny, a później Biura Planowania Rozwoju Karpat Wschodnich przy Prezesie Rady Ministrów . Do harcerstwa wstąpił w 1918 r., pełnił funkcje od zastępowego do p.o. komendanta Hufca Płock. W l był łącznikiem hufca z GKM. Od 1928 r. był instruktorem GKM (Harcerzy): kierownikiem Wydz. Ogólnego , przybocznym Naczelnika Harcerzy ( ), członkiem Komisji Finansowo-Gospodarczej Naczelnictwa i inspektorem Górskich Rejonów Harcerzy ( ). Z dniem 3 II 1928 został mianowany przodownikiem (w związku ze zmianą systemu stopni instruktorskich, która miała miejsce w 1927 r., awansowany do stopnia podharcmistrza), a 23 III 1932 harcmistrzem. W 1928 r. wstąpił do PPS, działał też w Czerwonym Harcerstwie TUR. W 1939 r. był zastępcą komisarza Pogotowia Harcerzy w Warszawie. W czasie II wojny światowej przebywał w Rykach w pow. garwolińskim. Pracował jako laborant w spółdzielni mleczarskiej, jednocześnie działając w strukturach Polskich Socjalistów (lewicy PPS), następnie w Robotniczej Partii Polskich Socjalistów (RPPS). Organizował koła terenowe na Lubelszczyźnie, był członkiem Komitetu Powiat. RPPS w Puławach i komendantem milicji RPPS. Został aresztowany przez gestapo w czerwcu 1944 i przebywał w więzieniu w Puławach. Uwolniony, po przejściu frontu (11 XII 1944) został mianowany p.o. starosty pow. garwolińskiego. Jego zadaniem było organizowanie władz terenowych, powoływanie gminnych i miejskich rad narodowych, zabezpieczanie mienia poniemieckiego, nadzór nad milicją. 6 V 1945 został dokooptowany do Rady Naczelnej PPS i był jej członkiem do 1947 r. W sierpniu 1945 został radcą w departamencie politycznym Min. Administracji Publicznej. Od grudnia 1945 z ramienia PPS był posłem do KRN, następnie w l posłem na Sejm. W l był członkiem Komitetu Centralnego OM TUR. W dniu 20 V 1945 został mianowany członkiem Tymczasowej Naczelnej Rady Harcerskiej (TNRH), a 23 maja wybrany na jej przewodniczącego. W zmieniającej się sytuacji politycznej pełnił tę funkcję do 1 X Jednocześnie w l przewodniczył komisji zagranicznej TNRH. Kiedy zapadła decyzja o likwidacji niezależnego ZHP i podporządkowaniu harcerstwa ZMP, został 1 X 1948 odwołany z funkcji przewodniczącego, 18 I 1949 zwolniony ze składu TNRH, a 15 VI 1949 usunięty z ZHP z cofnięciem stopnia harcmistrza. W tym samym czasie stracił pracę w Min. Administracji Publicznej. Po zakończeniu kadencji Sejmu w 1952 r. całkowicie wycofał się z życia politycznego. Do harcerstwa powrócił w 1956 r. W l działał w zespole doradców NRH. Do rezerwy przeszedł 25 II 1959, ale działał dalej w Kręgu Instruktorskim Wigry przy Głównej Kwaterze Harcerstwa, gdzie kierował sekcją dokumentacji. Zmarł 10 XII 1963 w Warszawie. Był odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Partyzanckim, Złotym Krzyżem Harcerskiego Odznaczenia Honorowego za Zasługę (1946) i Odznaką 25-lecia Harcerstwa. W 1936 r. zawarł związek małżeński z Jadwigą Jarmołą. Nie miał dzieci.
Pochowany na cmentarzu Stare Powązki (aleja zasłużonych – rząd 1 – miejsce 130,131,132)
Źródło: Harcerski Słownik Biograficzny tom III pod redakcją Janusza Wojtyczy Warszawa 2012
